Bernard Lewis Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

İngiliz asıllı Amerikalı tarihçi Bernard Lewis, İslam tarihi ve İslam-Batı ilişkisi hakkında uzmanlaş, 102 yaşında ölmüştür. Son yüzyılda, özellikle Ortadoğu tarihi denildiğinde akla gelen ilk isimdir Bernard Lewis. Yalnızca tarih alanında değil, sosyal bilimlerin diğer disiplerinde de halen kullanılmakta olan çalışmaları, birden fazla araştırmacıya ışık olmuştur.

Bernard Lewis, 31 Mayıs 1916 tarihinde Stoke Newington, Londra, Birleşik Krallık’da Yahudi bir aile olan Harry Lewis ve Jane Levy Lewis’in oğlu olarak doğmuştur. Yahudilerin, erkek çocuklarının 13 yaşına geldiğinde yaptıkları Bar Mitsva törenine çalıştığı sıralarda dillere merak saldı. 1936 senesinde; Londra Üniversitesi‘ne bağlı hali hazırdaki adıyla Afrika ve Ortadoğu Çalışmaları Okulu SOAS’dan mezun olan Bernard Lewis, Yakın ve Ortadoğu alanında yaptığı çalışması ile üniversite eğitimini bitirdi. Üç yıl sonra bitirdiğı doktorasının tez konusu ise İslam Tarihi idi. Hukuk dersleri de almış olan Bernard Lewis, 1938 senesinde döndüğü SOAS’da İslam Tarihi hakkında dersler vermeye başladı. Paris Üniversitesi‘ndeki araştırmaları esnasında Türkçe öğrendi.

İkinci Dünya Savaşı esnasında Bernard Lewis, İngiltere Kraliyet Ordusu’nda yer aldı. Savaş sonrası döndüğü SOAS’da 25 yıl boyunca eğitimci olarak bulunan ünlü tarihçi, 1949 senesinde, 33 yaşındayken Yakın ve Orta Doğu Tarihi kürsü başkanı oldu. Lewis, 1963’de ise İngiliz Akademisi’ne kabul edildi.

1974 yılına gelindiğinde, Bernard Lewis ABD New Jersey’de Princeton Üniversitesi‘nde ve yine Princeton’daki İleri Çalışmalar Enstitüsü’nde ders vermeye başlamıştı. Başta Yazar; Princeton’a bir sömestr için gelmişti fakat kalışı uzun soluklu oldu. Bu dönem Bernard Lewis’in akademik yaşamının en verimli dönemi olarak adlandırılır.

Bernard Lewis, 1982‘de Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığına geçti. 1998 senesinde Atatürk Barış Ödülü’nü aldı. Araştırma alanları Ortaçağ İslam Dünyası, günümüz Ortadoğusu ve Osmanlı Devleti‘dir.

Princeton’a gelişinden 12 yıl sonra 1986 senesinde emekli olan Bernard Lewis buradan geçtiği ABD‘de New York Eyaleti’nin Ithaca şehrinde bulunan Cornell Üniversitesi‘nde ise 1990 yılına kadar ders vermeye devam etti.

Tarih alanında en etkili isimlerden sayılan Bernard Lewis, 1966 senesinde kurucu üyelerinden olduğu ve son zamanlarda özellikle ABD‘nin ve İsrail‘in Ortadoğu‘daki varlığını eleştiren akademisyenlerin yönetiminde olmaya başlayan Kuzey Amerika Ortadoğu Çalışmaları Organizasyonu’ndan 2007’de ayrıldı ve Ortadoğu ve Afrika Çalışmaları Birliği’ni kurdu.

Bernard Lewis, “Modern Türkiye‘nin Doğuşu” adlı eserinin 1961 ve 1968 versiyonlarında ”1915‘deki korkunç soykırım” olarak bahsetmiş olsa da ileriki edisyonlarda bu görüşünü değiştirmiş ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından sistematik bir soykırım planlanmamış olduğunu yazmıştır. Bu yeni yazım özellikle Fransa‘daki Ermeniler içerisinde infial uyandırmış ve Bernard Lewis‘e tarafsız olmadığı suçlaması yöneltilmiş, bir davada suçlu bulunmuş olan tarihçi diğer üç davadan beraat etmiştir. Bu davalar sonrası tarihçi, bir soykırım inkârcısı olarak anılmaya başlanmıştır.

Bernard Lewis, 1993 senesinde Le Monde gazetesine verdiği bir demeçte 1915 senesinde Ermenilerin Osmanlılar tarafından yaşamını kaybettirülmesinin bir “soykırım” olmadığını, “savaşın bir yan ürünü” olduğunu söylemiştir. Röportajda, aynı vatan için iki halk içerisinde süren kavganın soykırım ile bittiğinin kuşkulu olduğunu söylemişti. Lewis, Ermenileri yok etmek için bir plan olmadığını, Osmanlı belgelerinin Ermenileri kovmak / zorunlu yer değiştirmek (expulsion) niyetini ispatladığını fakat kökten yok etmek (extermination) niyetini ispatlamadığını dile getirdi. 1 Ocak 1994’te, Osmanlı hükümetinin Ermenileri yok etme niyeti olduğuna dair güvenilir kaynaktan hiçbir delil yok, dedi.

Bernard Lewis‘e Kasım 2006’da Ulusal Onur Madalyası veren ABD Başkanı George W. Bush’da Ulusal Ermeni Komitesi’nin şimşeklerini üstüne çekmiştir.

Bernard Lewis’in politika ve tarih yorumcusu olarak tanınması, 1960’lara, İsrail–Filistin anlaşmazlığı hususundaki analizlerine dayanır.

Amerikalı tarihçi Joel Bein’in ünlü yazarı, Kuzey Amerika’daki en ateşli Siyonist savunucu olarak tanımlamış, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ise politikacıların, diplomatların, medyanın ve akademisyenlerin Bernard Lewis‘in bilgeliğinden yararlandığını belirtmiştir.

İslamlaşmanın Kökenleri kitabında görülen Marksist düşünceleri zaman içinde yerini daha liberal geleneksel İslam tarihi çalışmalarına, hatta sert Sovyetler Birliği eleştirilerine bırakmıştır.

Kariyeri boyunca Bernard Lewis dünya önderleri ile sıkı ilişkiler kurmuş, İsrail Başbakanı Golda Meir makalelerini kabine üyelerine okutmuş, George W. Bush zamanında ABD yönetimine danışmanlık yapmıştır. Ürdün Kralı Kral Hüseyin ve kardeşi Prens Hasan Bin Talal ile de yakın ilişkiler kurmuş olan Bernard Lewis’in Muhammed Rıza Şah Pehlevi ile de ilişkileri güçlüydü.

Bernard Lewis‘in, darbe ile başa geçmiş olan Kenan Evren ve suikaste kurban giden Enver Sedat ile olan ilişkileri de biliniyordu. Bernard Lewis, Enver Sedat‘ın sözcüsü Tahasin Bashir aracılığı ile 1971 senesinde İsrail ve Mısır içerisinde ilk barış mesajlarının iletilmesini sağlamıştır.

Sovyetler Birliği‘nin güç kaybettiği zamanda Lewis İsrail–Türkiye işbirliğinde büyük bir potansiyel görmüştür. Çalışmalarında çokça yer verdiği Türkiye‘nin Batı’ya yaklaşma çabalarına çok değer vermiştir. Bernard Lewis Türkiye Çalışmaları Enstitüsü tarafından ödüllendirilmiştir.

Bernard Lewis, 1947 senesinde Ruth Hélène Oppenhejm ile evlendi. Bir kızı ve bir oğlu vardı. 1974 senesinde boşandı.

Bernard Lewis, 19 Mayıs 2018 tarihinde Voorhees Township, New Jersey, ABD’de 102 yaşında ölmüştür. İsrail, Tel Aviv‘deki Trumpeldor Mezarlığı’na gömülmüştür.

Kitapları :
1950 – The Arabs in History (Tarihte Araplar),

1961 – The Emergence of Modern Turkey (Modern Türkiye’nin Doğuşu)

1967 – The Assassins (Haşhaşiler),
1982 – The Muslim Discovery of Europe (Müslümanların Avrupa’yı Keşfi),
1988 – The Political Language of Islam (İslam’ın Siyasal Söylemi),
1990 – Race and Slavery in the Middle East: an Historical Enquiry (Orta Doğu’da Irk ve Kölelik: Tarihsel Bir İnceleme),
1993 – Islam and the West (İslam ve Batı),
1993 – Islam in History (Tarihte İslam),
1994 – The Shaping of the Modern Middle East (Modern Orta Doğu’nun Oluşumu),
1994 – Cultures in Conflict (Çatışan Kültürler),
1995 – The Middle East: A Brief History of the Last 2,000 Years (Orta Doğu: Son 2000 Yılın Kısa Bir Tarihçesi),
1997 – The Future of the Middle East (Orta Doğu’nun Geleceği),
1998 – The Multiple Identities of the Middle East (Orta Doğu’nun Çoklu Kimliği),
2000 – A Middle East Mosaic: Fragments of life, letters and history (Bir Orta Doğu Mozaiği: Hayat, Mektup ve Tarih Vesikaları).

Türkçede yayımlanmış yaρıtları:
1988 – Modern Türkiye’nin Doğuşu
1993 – İslam’ın Siyasal Söylemi
1996 – Ortadoğu: Hıristiyanlığın Doğuşundan Günümüze 2000 Yıllık Tarihi
1996 – İslam Dünyasında Yahudiler
1997 – Müslümanların Avrupa’yı Keşfi
1999 – Çatışan Kültürler – Keşifler Çağında Hıristiyanlar, Müslümanlar, Yahudiler
2000 – Ortadoğu’nun Çoklu Kimliği
2000 – Tarihte Araρlar
2012 – Alamut Кalesi ve Hasan Sabbah

Kaynak:Bilgisayfam.net