Cemil Cem Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Türk karikatürünün öncü isimlerinden Cemil Cem, II. Meşrutiyet Dönemi’nde çizdiği karikatürler ve paylaştığı Cem mizah dergisiyle ünlenmiş; bu zaman içindeki eserleri ona “Üstad” ve “Türk Karikatürünün Babası” sıfatlarını kazandırmıştır.

Cemil Cem, 1882 senesinde İstanbul’da doğmuştur. Babası Dr. Cemal Paşa’dır. Mekteb-i Sultani’de (Galatasaray Lisesi) okudu. Daha sonra Vefa İdadisi’nden mezun oldu. Aynı yıl Mekteb-i Hukuk’a girdi. Bu sırada memur olarak Hariciye Nezareti (Dışişleri Bakanlığı)’ne girdi. 1903 senesinde yüksek öğrenimini tamamlayınca Dışişlerinde görevli olarak Fransa‘ya gönderildi. Görevini Fransa‘nın çeşitli kentlerinde sürdürdü. Bu sırada Paris‘te Siyasal bilimler öğrenimi gördü. Viyana ve Roma sefarethanelerinde de görev yapmıştır.

Küçük yaşlarından beri resim ve karikatürle ilgilenen Cemil Cem, karikatürün bir sanat olduğunu Paris‘te anladı. Fransız karikatürcülerinin etkisiyle başladığı karikatürleri ilgi gördü ve mizah dergilerinde yayımlandı.

Cemil Cem, Paris‘te okurken II. Meşrutiyet’in ilanıyla Abdülhamit II’in koyduğu resim yasağının kalkmasından sonra 1908 senesinde yayımlanmaya başlayan ve Türkiye’nin ilk mühim mizah dergilerinden biri olan Kalem dergisine Avrupa’dan karikatürler yollamaya başladı. Karikatürleri yalnızca çizgiye dayanmıyor altyazıya da önem veriyordu.

Cemil Cem 1910’da İstanbul‘a döndü ve aynı yıl ünlü mizah dergisi Cem dergisini çıkarmaya başladı. Artık tek uğraşı karikatür olmuştu. Derginin ilk sayısında “Bir İki Söz” başlığı altında yazdığı önsözde, karikatürün hem söz sanatı olarak edebiyata, hem de çizgiye dayandığını; ince bir alay taşımadan ve becerili bir çizgi sergilemeden karikatür olamayacağını vurguladı. Özellikle portre karikatürleri çizdi ve karikatürlerinde devlet adamlarının kişiliklerinin ve dış görünüşlerinin en belirgin yanlarını ustaca yansıttı. Cemil Cem dergide karikatürlerden başka, takma adlarla yazılar da yazdı.

Refik Halit Karay’ın da bu dergide “Kirpi-i Natüvan” (Halsiz Kirpi) takma adıyla yazıları yayımlandı.

1912 senesinde, Balkan Savaşları’ndaki yenilginin sonrasında dergiyi kapatarak Avrupa‘ya gitti. Kurtuluş Savaşı esnasında İstanbul‘a döndü ve 1925’e değin Sanayi-i Nefise Mektebi‘nde (bugün Mimar Sinan Üniversitesi) müdürlük yaptı.

Cem dergisini 1927 senesinde yeniden yayımlamaya başladı. Orhan Seyfi Orhon’un çıkardığı Yeni Kalem dergisi ile 15 Aralık 1927 tarihinde birleşti ve dergini adı “Cem” oldu.

Vergilerin ağır olmasını eleştiren bir karikatürü sebebiyle yargılandı. Bir yıllık hapis cezasına çarptırıldıysa da beraat etti. O dönemin bakanlarından Mehmet Recep Peker‘i konu alan bir karikatürü sebebiyle de dergisi 1928 senesinde kapatıldı ve karikatür yayımlaması yasaklandı. Bir süre İstanbul Belediye Şehir Meclisi kullanıcı hesabı yaptıktan sonra evine çekilen Cemil Cem zamanını resim yaparak geçirdi.

Cemil Cem, karikatürlerinde genellikle Abdülhamit II yönetimi, İttihat ve Terakki ve İtilaf Fırkası’nın tutumu gibi dönemin siyasal yaşamını konu aldı. Çizgilerindeki gerçekçilik ve ince mizah anlayışı daha sonra bir çok karikatür sanatçısını etkiledi. Portre karikatürcülüğü ve çizgiden fazla, alt yazılarda gösterdiği gülmece ustalığıyla adını açıkladı ve “Üstat Cem” diye anıldı.

Cemil Cem, 9 Nisan 1950 tarihinde İstanbul’da 68 yaşında ölmüştür.
Kaynak:Bilgisayfam.net