Cemil Meriç Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Dil ve sosyoloji alanlarında kaleme aldığı yapıtlar ve Fransızca’dan yaptığı Balzac ile Victor Hugo tercümeleri ile tanınan Türk düşünür, yazar, tercüman ve sosyolog. Işık Doğudan Gelir, Kültürden İrfana, Mağaradakiler ve Sosyoloji Notları gibi eserleri kaleme almış olan Cemil Meriç, bunun yanında sosyoloji profesörü Ümit Meriç’in babasıdır.

Cemil Meriç, 12 Aralık1916 tarihinde Balkan Savaşı esnasında Yunanistan‘dan Türkiye’ye göçmüş bir ailenin çocuğu olarak Reyhanlı, Hatay’da dünyaya geldi. İlk ve orta dereceli öğrenimini Hatay’da Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi’nde tamamlamasının sonrasında İstanbul’da bulunan Pertevniyal Lisesi’ne kayıt olan Meriç, bu okulu bitirmesinin sonrasında İstanbul Üniversitesi’nde Felsefe eğitimi aldı.

İlk yazısı 1928’de Hatay’da yayımlanan Yeni Gün gazetesinde çıktı.

Üniversiteyi başarıyla bitiren Meriç, memleketi Hatay’a dönerek bir süre öğretmenlik ve Tercüme Kalemi’nde reislik görevlerinde bulundu. 1940 senesinde tekrar okumaya dönerek İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı] kısmını bitiren Meriç, 1942–1945 senelerı içerisinde Elazığ’da, 1952–1954 senelerı içerisinde ise İstanbul’da Fransızca öğretmenliği görevinde bulundu. Daha sonraki senelerda İstanbul Üniversitesi’ne geçen başarılı yazar, burada yabancı diller bölümünde ve sosyoloji bölümünde dersler verdi.

Cemil Meriç’in ilk yazısı, 1941 senesinde İnsan dergisinde yayınlandı; Honore de Balzac üzerine bir incelemeydi bu. 1943 senesinde ise Balzac’tan bir yapıtı dilimize kazandırır; Altın Gözlü Kız. Bu kitabın içinde Cemil Meriç’in kaleme aldığı 74 sayfalık bir önsöz niteliğinde Balzac incelemesi de bulunmaktaydı. İstanbul Üniversitesi’nde Fransızca okutmanı olarak görev yaptığı senelerda çeviri eserleri dilimize kazandırmaya devam eden Meriç, 1947 senesinde Yirminci Asır adlı dergide yazarlık yapmaya başladı; bir yıl kadar süren bu dönemin sonrasında 1953 senesinde kısa bir süre için daha aynı dergide eserleri yayına girecektı.

Cemil Meriç, gözlerindeki miyop rahatsızlığının artması sonucu 1955 senesinde görme yetisini kaybetmesinin sonrasında, önce Cerrahpaşa sonra Paris’te Kenzven Hastanesi’nde yapılan ameliyatların hüsranla sonuca varılmasına rağmen, olağanüstü çalışma ve üretme temposunu düşürmedi. Talebelerinin de yardımıyla çalışmalarını sürdüren Meriç, 1964 senesinde Batı düşüncesinin karşısına Doğu’yu çıkaran, Asya düşüncesinin önemini vurgulayan “Hint Edebiyatı” eserini yayımladı. Eser, “Bir Dünyanın Eşiğinde” başlığıyla iki kez daha basıldı.

1964 senesinde gözlerini tamamiyle kaybeden Meriç, bu durumun eserleri ve tercümelerini engellemesine izin vermedi; eserlerini öğrenci ve asistanları aracılığıyla kaleme aldı. 1974 yılına kadar İstanbul Üniversitesi’nde ders vermeyi sürdüren başarılı yazar, bu tarihte emekliliğini vererek üniversite yaşamını bittirdi. Fakat bu durumun çalışmalarının hızını kesmesine izin vermedi . Yıllar boyunca biriktirdiği bilgiyi kaleme alma şansı yakalayan Meriç, bu zaman içinden sonra artan bir hızla düşüncelerini kağıda döktü.

1942‘de eşi Fevziye hanımla evlendi. 1942 ve 1945 senelerı içerisinde mecburi hizmetini Elazığ lisesinde yaptı. 1945’de oğlu Mahmut Ali Meriç, 1946’da kızı Ümit Meriç dünyaya geldi.

Gençlik senelerında Fransızcadan Honore de Balzac ve Victor Hugo tercümeleri yapan, Yirminci Asır, Yeni İnsan, Türk Edebiyatı, Yeni Devir, Pınar, Doğuş gazete ve edebiyat dergilerinde yazıları ve çevirileri yayımlanan Meriç, Hisar dergisinde “Fildişi Kuleden” başlığı ile devamlı denemeler yazdı.

1984 tarihinde beyin kanaması geçiren Cemil Meriç, aynı yıl içinde bir de felç geçirdi ve 13 Haziran1987 tarihinde hayata gözlerini yumdu. Kendisi gibi öğretim görevliliğini seçen kızı Ülkü Meriç, ülkemizin mühim sosyoloji profesörlerinden birisi olarak babasının mirasını sürdürdü.

Başlıca Eserleri :
İnceleme:
1964 – Hint Edebiyatı (),
1967 – Saint Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist
1976 – Bir Dünyanın Eşiğinde
1984 – Işık Doğudan Gelir
1985 – Kültürden İrfana

Deneme :
1978 – Mağaradakiler
1974, 1985 – Bu Ülke
1974 – Umrandan Uygarlığa

Günlük:
1992 – Jurnal I
1994 – Jurnal II

Diğer Kitapları :
1980 – Kırk Ambar
1981 – Bir Facianın Hikayesi
1993 – Sosyoloji Notları ve Konferanslar

Ödülleri:
1974 – Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü. Umrandan Uygarlığa,
1983 – Türkiye Millî Kültür Vakfı ödülü, Ankara Yazarlar Birliği Derneği’nin Yılın Yazarı ödülü. Kırk Ambar,
1981 – Türkiye Yazarlar Birliği Yılın Fikir Eserleri ödülü.
2015 – T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü.

Kaynak:Bilgisayfam.net