Dame Ninette de Valois Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Balerin, dansçı, koreograf

İngiliz Kraliyet Balesi’nin de kurucusu olan Dame Ninette de Valois Türk Devlet Balesi’nin kurucusudur.

Dame Ninette de Valois, 6 Haziran 1898 tarihinde İrlanda ‘da doğmuştur. Esas adı Edris Stannus’dur. 1905 senesinde ailesi İngiltere’ye göç etti. 10 yaşında iken bale derslerine başladı ve 13 yaşında iken işinde uzman bale yapmaya başladığında “Ninette de Valois” adını kullanmaya başladı.

1914 senesinde 16 yaşında iken Londra‘da Lyceum Tiyatrosu’nda bir pantomimde başrolde sahneye çıktı. Babası bu sıralarda savaşta yaşamını kaybetti. Daha sonra Pantomim, revü ve operalarda dansçı olarak görev yaptı. 1923 senesinde beri 3 yıl Diaghilev topluluğunda solist olarak dans etti.

1926 senesinde Londra’da”Koreografik Sanatlar Akademisi” adı ile kendi okulunu kurdu. Burada 4 yıl yetiştirdiği öğrencileri ile Londra’daki Old Vic Tiyatrosu’nda sahnelenen opera ve Sheakespeare oyunları için baleler sahneledi, çeşitli küçük bale koreografileri yaptı. Ayrıca Dublin‘deki Abbey Tiyatrosu ve Cambridge‘deki Festival Tiyatrosu için baleler sahneledi.

1931 senesinde kendisi topluluğun başdansçısı ve koreografı olmak üzere 6 kadın dansçıdan oluşan bir dans topluluğu kurdu. Bir süre sonra kendisi sahne hayatına veda ederek başbalerin olarak Alicia Markova’yı atadı.

II. Dünya Savaşı esnasında De Valois, Saddler’s Wells Balesi adını alan topluluğuyla İngiltere turnesine çıkarak ulusal çapta ün kazandı ve baleyi popüler bir sanat haline getirdi. Saddler’s Wells Balesi 1946 senesinde Kraliyet Operası içinde yerleşik bir bale topluluğu halini aldı. Topluluk, 1956 senesinde Kraliyet Balesi adını aldı ve De Valois, “Invitation to the Ballet” (“Baleye Davet”, 1937) ve “Come Dance With Me” (“Gel Dans Edelim”, 1957) adlı kitaplarında topluluğun kuruluşuyla Kraliyet Balesi adını alması içerisinde geçenleri anlatmıştır.

1947 senesinde (Commander, CBE) Britanya İmparatorluğu Komutan Nişanı ile onurlandırıldı. 1951 senesinde Büyük Şövalye Nişanı (Dame Grand Cross, GBE) ile tekrar onurlandırılmış ve “Dame” ünvanı verilmiştir.

1947 senesinde Saddler’s Wells Tiyatrosu’nda iken bir topluluk daha kurdu ve bu topluluk bir kaç isim değiştirdikten sonra Birmingham Kraliyet Balesi adını aldı.

Dame Ninette de Valois, 1947 senesinde aldığı davet ile Türkiye‘ye gelerek Türk balesinin kurucusu olmuştur. İlk resmi bale okulunu İstanbul‘da 1948 senesinde kurulduktan iki yıl sonra Ankara‘ya taşınarak Ankara Devlet Konservatuarı’na bağlı bir bölüm olmuştur. Dame Ninette de Valois, Türk dansçıların iyi bir eğitim görmesini sağladı.

Ankara Devlet Balesi, buradan mezun olan balerinlerle oluşturuldu. Bir Türk köyünün yaşantısını canlandıran Çeşmebaşı balesini Türk folklorundan yararlanarak direkt kendisi yarattı. İlk Türk balesi olan Çeşmebaşı’nın müziğini Ferit Tüzün besteledi. Eser, ilk defa 1965’te sahnelendi. Madam, bunun bunun yanında 1965’te Bulgaristan‘a Türk balesinin ilk dış turnesini yaptırdı. Londra’da, Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde bir çok balenin koreografisini de yapan de Valois, Come With Me (Gel Dans Edelim) adlı kitabında Türkiye anılarına yer verdi.

Türkiye’de 1967 senesinde Türk balesine katkıları nedeni ile devrin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından “Teşekkür Plaketi” verildi. 1972 senesinde Kültür Bakanlığı tarafından verilen “Devlet Kültür Nişanı” ile ödüllendirildi. Ayrıca 1986’da İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı da Madam’a Fahri Profesörlük Beratı vermiş; Ocak 1998’de Türk balesinin 50.nci ve Madam’ın da 100. yaşı sebebiyle kendisine adına “Türkiye Cumhuriyeti Liyakat Nişanı” takdim edilmiştir

Dame Ninette de Valois, 1935 senesinde doktor Arthur Connell ile evlendi. Evlilikleri 1986’da doktor Connell’in ölümüne kadar devam etti. Çocuğu olmadı.

Dame de Ninette Valois, 1963’te Kraliyet Balesi baş yönetmenliğinden emekliye ayrıldı. O yıl, Kraliyet Dans Akademisi’nin onursal üyesi ilan edildi. Bu unvan ile 1973’e kadar Kraliyet Balesi’ne katkıda bulunmaya devam etti. Ömrünün geri kalan senelerında şiirle uğraştı.

Dame Ninette de Valois, Londra, İngiltere 8 Mart 2001 tarihinde 102 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
1937 – Invitation to the Ballet / Baleye Davet
1957 – Come Dance With Me / Gel Dans Edelim

Eserleri:
Job (Eyüp) (1931)
Bar aux Folies-Bergère (1934)
The Rake’s Progress (1935)
As You Like It (1936)
Checkmate (1937)
Every Goose Can
The Gods Go A-Begging
Barabau
The Prospect Before Us (1940)
Keloğlan (1950)
Çeşmebaşı (1965)
Sinfonietta (1966)

Kaynak:Bilgisayfam.net