İbrahim Çallı Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

14 kuşağı ressamlarından İbrahim Çallı, Türk resim sanatının mihenk taşı olmuş, bir çok mühim Türk ressamı, onun atölyesinde yetişmiştir.

İbrahim Çallı, 13 Temmuz1882’de, Denizli‘nin Çal kasabasında dünyaya geldi. Çal’da rüştiyeyi, İzmir’de de Mülki İdadisi’ni bitiren Çallı’yı ailesi yaşamını kazanması için İstanbul‘a gönderdi. Ama Çallı’nın içinde çocukluğundan beri resim tutkusu vardı. Ailesinin isteği dışında böylece resim yapmaya başladı. İstanbul’da kaldığı handaki Vefa idadisi öğrencilerinin resim dersleri aldıklarını duyunca, o da onların arasına katıldı. Ancak İstanbul‘da maddi olarak sıkıntı içindeydi. Bundan dolayı ‘Arzuhalcilik’ daha sonra ise ‘Katiplik’ gibi çeşitli işlerde çalıştı.

Çarşıkapı’da resim yapan Ermeni asıllı bir ressam olan Ruben Efendi ile tanışması ve ondan 3 ay kurs alması da bu dönemlere rastlamaktadır. Bu zamanda ressam Şeker Ahmet Paşa‘nın oğlu İzzet Beyle tanışır. İzzet bey, onu babasıyla tanıştırınca Şeker Ahmet Paşa bu sanatkar ruhlu gencin kabiliyetini anlamakta gecikmez ve ona Osman Hamdi Bey‘e hitaben bir mektup verir. Böylelikle Çallı Şeker Ahmet Paşa‘nın tavsiyesi neticesinde 1906 senesinde Sanayi-i Nefise Mektebine (Güzel Sanatlar Akademisi) girmeyi başarır. Burada klasik tarzda bir eğitim aldı. İbrahim Çallı, öğrenim senelerı boyunca öte yandan da adliyedeki görevini sürdürür. Onun okuduğu zamanda Sanayi-i Nefise Mektebi’nin müdürlüğünü yapan Osman Hamdi Bey de resim kısmının hocaları içerisinde bulunmaktadır.

Atölye dostları kendilerinden yaşça büyük olan bu beli kuşaklı, köylü kılıklı genci önce yadırgarlar; fakat Çallı, sıcak kanlılığıyla hepsinin kalbini kazanır. Çallı’nın yakın dostlarından Feyhaman Duran, Hikmet Onat gibi ressamlar, ondan söz açıldığında, özel yaşamında olduğu gibi, okul yaşamında da çalışkan ve dürüst olduğundan övgüyle söz ederler.

Ancak, Meşrutiyet çağının bir genci olarak, atılımcı kişiliğini genç dostlarıyla birlikte oluşturduğu Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin etkinlikleriyle ifade eden sanatçı, yenilikçi kişiliğini kısa bir sürede değişik bir resim diline ulaştıracaktı. Köy kökenli bir ressam olmasıyla da, saraylı ailelerin ressam çocuklarından sonra Türk resmi için bir yenilikti.

Çallı öte yandan katiplik yaparken öte yandan da akademideki öğrenimini üç yıl gibi kısa bir sürede bitirdi. 1914 senesinde ise ‘Çıplak Adam‘ ve ‘Harekat Ordusunun Muhafız Alayı’ndan Maksut Çavuş’ adlı tablolarıyla Maarif Vekaleti’inn gerçekleştirdiği yarışmada birinci olarak Fransa‘da öğrenim bursu kazandı. Böylelikle Fransa‘ya gönderilen Çallı, Paris Güzel Sanatlar Okulu‘nda Fernand Cormon‘un atölyesinde çalıştı. Burada hocasının ve devrin sanat yapıtlarındaki izlenimci üslubundan çok etkilendi. Bu zamanda, izlenimcilik Paris’te müzelere girmiş, sanat kamuoyunda benimsenmiş bir akımdı. Avrupalı genç ressamlar gibi burada öğrenim gören Türk ressamları da izlenimciliğe ilgi duymaya başlamışlardı.

Dört yıl sonra Birinci Dünya Savaşı‘nın da yaklaşmasıyla yurda dönen Çallı, Şişli’de açılan Harbiye Nezareti atölyesinde çalışmaya başladı. Müttefik ülkelere Türk toplumunun değişen yüzünü sanat yoluyla aktarmak maksadıyla gerçekleştirilen bu etkinlik esnasında bir çok sanatçı, Şişli’deki ahşap bir atölyede gece gündüz savaş konulu resimler üretmişler ve bunlar daha sonra Viyana ve İstanbul’da sergilenmişlerdi. Serginin 1917 senesindeki İstanbul ayağında, Sanayi-i Nefise Mektebi Madalyası kazanan ressam, sergiye ”Boğalı Kadın”, ”Topçu Mevzi Alırken”, ”Yaralı”, ”Siperde Sabah”, ”Çadır Önünde” adlı resimleriyle katıldı.

Birinci Dünya Savaşı‘nın patlak verdiği senelerda, Sanayi-i Nefise Mektebi‘ne öğretmen olarak atandı. Fransız izlenimciliğini Türk resmine taşıdığı gibi bambaşka bir yol çizerek Türk resmini klasik öğretilerin sınırlarından çıkarıp yeni bir doğa ve figür anlayışı getirdi. O zamana kadar fotoğraftan yapılan manzara resimleri ve natürmortlar, Çallı’yla birlikte doğanın karşısına geçilerek yapılmaya başlandı. Türk resminde üsluba getirdiği yenilik dışında sanat anlayışına ve sanatçı hayatına da yeni bir bakış açısı getirmiştir.

Ünlü ressam İbrahim Çallı, Paris‘ten döndükten sonra Empresyonizm akımına uygun eserler vermiş bir Türk ressamıdır. Gerçekte ise, akademileşmiş bir Empresyonizm uygulamaktaydı. Açık renklere bulunduran bir paleti, çevik, sinirli bir fırca sürüşü vardı. İbrahim Çallı’nın kendine özgü bir kişiliği vardı. Galatasaray Lisesi‘nde açılan sergilere katılışı her seferinde büyük olay sayılırdı. Çallı’nın İsmet İnönü portresi çok ünlüdür. Ayrıca zeybekler ve mevleviler üzerine yaptığı tanınmış kompozisyonları mevcuttur. “Manolyalar” adındaki tablosuyla, çıplak kadın ve erkek resimleri ise, Resim ve Heykel Müzesindedir. Denizli‘de adını verildiği Ressam İbrahim Çallı İlköğretim okulu mevcuttur.

13 Temmuz 1947 tarihinde yaş haddini doldurduğu için emekli olan Çallı, 22 Mayıs1960 senesinde mide kanaması sonucu vefat etti.

Eserlerinden bazıları: Cami Avlusu, Mevleviler, Dikiş Diken Kadın, Hatay, İstiklâl Savaşında Zeybekler, Türk Topçularının Mevzie Girişi, Nü, Balıkçı Kayığı, Çayır ve Keçiler, Manolyalar, Atatürk, İsmet İnönü ve Yahya Kemal Beyatlı portreleridir.

İbrahim Çallı-Yahya Kemal Beyatlı portresi.

İbrahim Çallı, Atatürk Portresi, 1935

Atatürk’le en fazla birlikte olan ve kendisine defalarca poz veren Atatürk’ü en güzel yorumlayan sanatçı İbrahim Çallı olmuştur. Çallı’nın bu eseri,1935 senesinde yapılmış, büyükçe bir koltukta oturan, fraklı bir Atatürk portresidir. Mimar Sinan Üniversitesi koleksiyonunda bulunan “Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa” adlı 143 x 121 cm. boyutlarındaki bu resminde sanatçı, koltuğun arkasında kalan yüzeyi, bir tekstür çalışması şeklinde yaparak, renkle oynayarak tabloya derinlik kazandırmıştır. Atatürk’ün yüz çizgileri, genellikle Çallı’nın desen ve çizgi yapısına önem vermediği şeklinde eleştirileri yalanlayacak oranda başarılı ve titiz bir çalışmanın ürünüdür. Sanatçı aynı titizliği eller üzerinde de göstererek belki de şimdiye kadar yapılan en başarılı Atatürk portrelerinden birisini gerçekleştirmiştir.

Resimin Hikayesi:

İstanbul‘un kurtuluşundan yirmi üç gün sonra Cumhuriyet ilan olunur ve Mustafa Kemal Paşa Cumhurbaşkanı seçilir. 1924’ün 2 Ocak tarihinden 22 Şubat’ına kadar İzmir‘de bulunur. İzmir’e giden bir kurul içerisinde Çallı İbrahim de mevcuttur.

Çallı, Atatürk‘le karşılaşır ve kendisine:

– “Türk milletinin gönlündeki Mustafa Kemal’in portresini yapmama izin verir misiniz Paşam?” der.

Atatürk de:

– “Mademki gönüllerde yaşayan Mustafa Kemal’i çizmek istiyorsun, benim modelliğime gerek yok.” yanıtını verir.

Daha sonra Çallı, bazı araştırmalarına dayanarak Atatürk‘ün koltukta oturur, sivil giysili/fraklı tablosunu oluşturur.

Eserlerinden bazıları :
Devlet Resim ve Heykel Sergileri’ne aralıklı, fakat; Galatasaray Sergileri’ne düzenli katılan Çallı’nın bazı eserleri şöyle sıralanabilir:
– Defli Kadın
– Zeybekler
– Arzuhalci
– Mevleviler
– Boğaziçinden Peyzaj
– Balıkçı
– Gül Koklayan Kadın
– Bir Balo Gecesi
– Hatay’ın Anavatana Hasreti
– Adada Sabah Gezintisine Çıkan Kadınlar
– Moda Deniz Hamamı
– Tefli Kadın
– Dolmabahçe Sarayı’ndan
– Balıkçılar
– Manolyalar
– Çayır ve Evler
– Sandalyede oturan çıplak kadın
– Çıplak Yatan Kadın
– Türk Topçuları
– Atatürk Portresi
– İsmet İnönü
– Yıldız Parkından Boğaza bakış
– Göksu Deresi
– II. Selim Türbesi
– Nü
– Osman Hamdi Bey
– Heykeltraş İhsan Bey’in profil Portresi
– Dikiş Diken Kadın
– Bahçede Kadın
– Erkek Portresi
– Yeşil Elbiseli Kadın “Bayan Vicdan Moralı’nın Portresi
– Kadın Portresi
– Şair Yahya Kemal’in Portresi
– Demiryolu ve Köylüler
– Uzanmış Nü
– Portre (Çallı’nın kızı Belma)

Kaynak:Bilgisayfam.net