Luigi Pirandello Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Roman ve kısa hikâyeleri de olan yazar Luigi Pirandello özellikle oyun yazarı olarak tanınmıştır. 1934 senesinde Nobel Edebiyat Ödülünü kazanmıştır.

Luigi Pirandello, 28 Haziran 1867 tarihinde İtalya’da Sicilya’nın güneyindeki Agrigento şehrinde varlıklı bir ailede doğmuştur. Babası Sicilya’da bir kükürt ocağı işletmecisi idi. Lise eğitimini Palermo‘da 1886 senesinde bitirdiktan sonra 1888’den beri önce Roma‘da ve sonra Bonn Üniversitelerinde felsefe ve filoloji bölümünde okuyup mezun oldu. Bu öğrencilik senelerında ilk şiir ve hikâyeleri çeşitli dergilerde yayınlandı. 1891 senesinde doktor unvanını aldı. 1892‘de Roma‘ya dönünce değişik edebiyat dergilerinde çalıştı ve Bonn’da geçirdiği senelerı anlatan şiir kitapları paylaştı.

Luigi Pirandello, 1893 senesinde ilk mühim yapıtı Marta Ajala’yı yazdı. Bu eser, 1901 senesinde L’Esclusa adı ile yayımlandı. 1894 senesinde ise ilk kısa hikâye kitabını yayımladı. 1904 senesinde yayına giren ilk romanı II fu Mattia Pascal (Mattia Pascal’ın Değişimi) ile adını iyice açıkladı.

1894 senesinde Sicilyalı Maria Antonietta Portulano ile evlendi ve evlilik hayatı ile birlikte edebiyat çalışmaları arttı. Bunun yanında ardı ardına 3 çocuğu oldu.

1903 senesinde tüm servetini yatırdığı babasının kükürt ocağı bir sel baskını ile yok olunca eşi Antonietta yarı felç geçirdi ve yaşadığı psikolojik şok sebebiyle ruh sağlığı tedavi edilemez oranda sarsıldı. Pirandello, ilk etapta intiharı bile düşündüyse de zamanla durumu kabullendi ve öğretmenlik yapmaya başladı. 1904 senesinde yayına giren ilk romanı II fu Mattia Pascal (Mattia Pascal’ın Değişimi) bu sırada yazdı. 1919‘da eşini akıl hastanesine yatırmak zorunda kaldı fakat daha sonra onu hastaneye yatırdığı için büyük acı duyarak evde bakmak istedi ama Antoniette hem hapishanesi hem sığınağı olan hastaneyi terketmedi.

İtalya‘nın I. Dünya Savaşı‘nı girmesi üzerine oğlu da savaşa katıldı ve Avusturyalılar’a esir düştü.

Pirandello düz yazı çalışmalarının bunun yanında 1900’lerin başında tek tük dram yazmaya da başladı. 1907‘de Roma‘da pedagoji akademisinde profesör olarak atandı. 1908-1922 senelerı içerisinde Roma’da İtalyan dili profesörlüğü yapan yazar, tiyatro çalışmalarına fakat 50 yaşına geldiği zaman yoğunlaştı. Bir arkadaşı tarafından aşılanan sahne aşkı sebebiyle 1917‘de altı oyun birden yazdı. Bu oyunlardan Soytarı Külahı‘nda insanın içinde bulunduğu duruma göre kendine uygun bir maske hazırlayarak bunu son ana kadar savunması konusunu işledi ve bu temayı başka oyunlarında da kullandı. Burada karısı tarafından aldatıldığını öğrenen erkek burjuva yaşantısının bin bir güçlükle kurulmuş görüntüsünü ayakta tutmaya çalışır. Diğer oyunu Sen Öyle Diyorsan Öyledir‘de karısının yaşamını kaybettiğünü sanarak bir başka kadınla evlenen bir adamın öyküsü anlatılır. Adamın kaynanası ise ikinci kadının ilk karısı olduğu hususunda ısrarlıdır.

Pirandello yazın yaşamında August Strindberg ve Henrik Ibsen‘den yararlanmıştır

Luigi Pirandello, Benito Mussolini’nin desteği ile kendi kurmuş olduğu ve üç yıl boyunca yönettiği Teatro d’Arte adlı tiyatrosuyla 1925‘den beri çeşitli turnelere çıktı. Avrupa kentlerinde turneler yapan Pirandello, bunun yanında William Shakespeare ve Moliere gibi, kendi topluluğu için oyun yazan ve sahneleyen ‘yazar tiyatrosu’ olgusunun da bir temsilcisidir.

1925-1926 senelerı içerisinde son ve en mühim romanı olan “Uno, nessuno e centomila” ‘yı (Bir, Hiç kimse ve Yüz Bin) yazdı.

Luigi Pirandello, oyunlarında bireylerin saçma ve kaotik dünya çapındaki çaresizliklerini sergiler. Modern dramaya örnek gösterilen Altı Kişi Yazarını Arıyor, gerçek kişi, oyun kişisi ve rol düzlemleri içindeki kişiliğin araştırılmasını konu ediniyor. Liola, kırsal kesimde yaşayan köylü bir şairin başından geçenleri anlatan bir komedi. Ağzı Çiçekli Adam, yazarın oyunlarına egemen endişe verici yalnızlık temasını; Meslek Belgesi, kendine haksız yere “uğursuzluk” etiketi yapıştırılmış bir adamın hüzünlü öyküsünü anlatıyor.

Luigi Pirandello, Altı Kişi Yazarını Arıyor adlı oyunuyla asıl ününü kazandı. Burada, rolleri yazar tarafından tam anlamıyla belirlenmemiş altı kişi, bir oyunun provasını altüst eder. Öyküde, üzerlerine düşen rollerini sonuna kadar oynamak isteyen altı kişi; anlaşılamadıklarının farkına varınca poblemlerinı sergilemek için tiyatronun pek uygun bir yer olmadığını düşünür. Bu figürler varoluş noksanlığı karşısında hayatına bir anlam arayan insanı simgelemektedir. Belirli bölümlere ve açık bir olay şemasına sahip olmayan ve belirsiz bir sonla biten bu oyun ilk kez sahnelendiğinde bir skandala neden olmakla beraber, çok kısa bir zamanda epik ve absürt tiyatro üzerinde çok etkili bir klasik halini aldı.

Dram yazarlığında ‘gerçekçi’ akımın en güçlü simgesi olan Henrik Ibsen tiyatrosunun etkisine karşı bir tepki oluşturan Pirandello, bizde de sahnelenmiş ‘Liola’ (‘Uçarı’) (1916) gibi, Sicilya kırsalında geçen bir iki gerçekçi oyundan sonra, gerçeğin ‘öznel ve göreceli’ olduğunu göstermeyi amaçlayan bir sahne anlatımı benimsemiştir.

Böylelikle, ‘gerçekçi akım’ın ‘gerçekçilik anlayışı’na 20. yüzyılın ilk on senelerında karşı çıkan ekspresyonizm, gerçeküstücülük, simgecilik, Dadaizm, fütürizm gibi hareketlere benzer bir akım da Pirandello tiyatrosu tarafından oluşturulmuştur. Pirandello tiyatrosu, ‘oyun içinde oyun’ içeren kurgularıyla meta-tiyatroya (üstkurmaca), ‘düşsel’ olanı ya da ‘akıl dışı’ sayılan olguları sahnede somutlaştırmasıyla absürd tiyatroya, gerçekten yaşanan ve düşlenen ya da kurgulanan düzlemleri yan yana getirmesiyle de post-modernist tiyatroya ışık yakar.

1934 senesinde Nobel Edebiyat Ödülünü kazanmıştır.

Luigi Pirandello, 10 Aralık 1936 tarihinde Roma, İtalya’da 69 yaşında zatüreden ölmüştür.

Hemen tüm dünya dillerine çevrilen yapıtlarından öykülerini “Novelle Per Un Anno” (Bir Yıl İςin Öyküler) adı altında 15 kitapta (her kitapta 24 öykü) toplamıştır.

Romanları :
1894 – Aşksız aşklar (Amori senza amore)
1901 – “L’esclusa” (Dışlanmış Kadın)
1902 – İl Turno (Dönemeç)
1904 – “Il fu Mattia Pascal” (Gölge Adam)
1911 – Suo Marito (Karımın Kocası)
1913 – “I vecchi e I giovani” (Yaşlılar ve Gençler)
1926 – “Uno, nessuno e centomila” (Bir, Hiç kimse ve Yüz Bin)

44 oyunda imzası olan yazarın başlıca tiyatro oyunları :
1910 – Kıskaç (La Morsa)
1916 – İyi düşün Giacomino! (Pensaci Giacomino!)
1916 – Lumie di Sicilia (Sicilya Turunçları),
1916 – Liola (Uçarı)

1916 – Pensaci, Giacomino!” (İyi Düşün Giacomino)
1917 – Cosi si ve Pare (Size Öyle Geliyorsa Öyledir)
1917 – La Giara (Küp)
1917 – Soytarı Külahı
1919 – İl Giuoco Della Parti (Oyunun Kuralları)
1919 – L’Uomo, la Bestia a la Virtu (İnsan, Hayvan ve Erdem)
1920 – Tutto per bene /Herşey Yolunda
1921 – Altı Kişi Yazarını Arıyor (Sei Personaggi in cerca d’Autore)
1921 – Enrico IV / 4.Henri
1922 – Vestire gli ignudi / Sahip Çık Sahip Ol
1922 – “La signora Morli, una e due” (Bayan Morli, Bir ve İki)
1922 – Sana verdiğim yaşam (La vita che ti diedi)
1923 – “Vestire gli ignudi” (Çıplakları Giydirmek)
1924 – La Vita Che ti Diedi (Sana Verdiğim Yaşam)
1925 – L’Altro Figlio (Öteki Oğul)
1926 – Ağzı Çiçekli Adam (L’Uomo dal Fiore in bocca)
1926 – Aptal (L’imbecille)
1928 – Namus Hırsı
1928 – Meslek Belgesi
1935 – Non si s a Come (Nasıl Olduğunu Kimse Bilmiyor)
1935 – Yeni koloni (La nuova colonia)
1936 – Lazzaro (Lazzaro)
1936 – (I giganti della montagna) Dağın Devleri

Kaynak:Bilgisayfam.net