Muhsin Ertuğrul Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

İlk sesli Türk filmi, ilk defa kadrosunda kadın oyuncu barındıran Türk filmi ve ülkeler arası alanda ödül alan ilk Türk filmi gibi Türk sinemasında ilklerin yönetmeni olan, Çağdaş Batı Tiyatrosu’nun Türkiye’de kendisine bir yer bulması sağlayan Türk yönetmen, tiyatro oyuncusu, sinema oyuncusu, yapımcı, senaryo yazarı ve sanat yönetmeni. 1997 senesinden beri Afife Tiyatro Ödülleri kapsamı içinde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilerek başarılı sanatçının saygıyla anılması sağlanmış, vefatının sonrasında ise Harbiye Sahnesi’nin adı İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını almış, sanatçının adı ölümsüzleştirilmiştir.

Muhsin Ertuğrul, 28 Şubat1892 tarihinde, İstanbul’da dünyaya geldi. Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde ve Mercan İdadisi’nde okuyan Ertuğrul, ilk olarak 1909 senesinde, Burhanettin Tiyatrosu’nda sergilenen ve Arthur Conan Doyle’un aynı adı taşıyan eserinden bir araya getirilen Sherlock Holmes oyununda rol aldığı Bob kişiliğiyle tiyatroyla tanıştı.

Burhanettin Tiyatrosu ile birden fazla kez sahneye çıkan Ertuğrul, 1911 senesinde tiyatro eğitimi almak üzere Paris’e gitti. Bu şehirde bulunduğu senelerda öte yandan eğitimini tamamlayan sanatçı, öte yandan da dünyaca ünlü tiyatro topluluklarıyla tanışma olanağı yakaladı.

1913 senesinde memlekete dönmesinin sonrasında Bursa’ya taşınan Ertuğrul, bu şehirde Millet Tiyatrosu’nun kadrosuna girerek birden fazla yerli ve yabancı oyunu burada sergiledi. Aynı yıl Şehsadebaşı’nda açtığı Ertuğrul Sineması’nda film gösterimleri yapan başarılı oyuncu, öte yandan da sinema salonunda aralarında Fener Bekçileri’nin de bulunduğu tiyatro oyunlarını sergiledi.

1914 senesinde İstanbul’da Darülbedayi Osmani adıyla kurulan ve daha sonraki senelerda Şehir Tiyatroları adını alacak olan merkezin kuruluşunda bulunan Ertuğrul, burada Reşat Rıdvan Bey ve Andre Antonie ile beraber görev aldı ve aynı yıl açılan Darülbedayi adlı konservatuar ve sanat okulunda yardımcı öğretmen olarak çalışmalara başladı.

1918–1921 senelerı içerisinde Berlin’de bulunan Ertuğrul, burada bir film şirketi kurarak Samson adlı sinema filminin yönetmen koltuğunda oturdu. 1921 senesinde İstanbul’a dönüş yapan sanatçı, burada sinema filmlerinde ve tiyatro oyunlarında yönetmen olarak görev aldı.

1928 senesinde İpek Film’in kurulmasına öncülük eden sanatçı,İpekçiler ailesinin de kendisine büyük bir maddi ve manevi destek vermesi ile çağdaş sinema teknolojisinin Türkiye’ye getirilmesine önayak oldu ve de 1931 senesinde ilk Türk sesli filmi İstanbul Sokaklarında’yı çekti. Aynı yılın sonlarında İpekçiler tarafından ilk sesli film stüdyosu İstanbul’da kuruldu.

Ankara Devlet Konservatuvarı’nın Tatbikat Sahnesi’nde yönetici olarak bir süre görev yapan Ertuğrul, daha sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu bünyesinde çalışmalarda bulundu. Shakespare’in 400. doğum günü kapsamı içinde bir dizi etkinlik düzenleyen başarılı sanatçı, Şehir Tiyatrosu bünyesinde bulunan 5 sahnede Shakespare oyunu gösterdiği sebebiyle İstanbul Belediye Meclisi tarafından görevinden alındı. Kamuoyunun büyük tepkisi neticesinde belediye tarafından tekrar vazifeye çağrılan Ertuğrul, bu durumu kabul etmedi.

1919 ile 1953 senelerı içerisinde birden fazla sinema filmini yöneten ve senaryo yazarlığı yapan Muhsin Ertuğrul, bunun bunun yanında aralarında Şehvet Kurbanı, Kızkulesi Faciası ve Ateşten Gömlek’in de bulunduğu on filmde oyuncu olarak görev aldı. En son 1954 senesinde Halıcı Kız adlı sinema filminin yönetmenliğini yapan Muhsin Ertuğrul, filmin gişede başarısız olması sebebiyle sinema hayatına son vererek kendisini tiyatroya adadı.

1971 senesinde Devlet Kültür Armağanı’na layık görülen Muhsin Ertuğrul, bu ödülü alan ilk sanatçı oldu. İstanbul Üniversitesi’nde tiyatro eleştirisi dersleri veren sanatçı, bunun bunun yanında LCC Tiyatro Okulu’nda sahne dersleri de veriyordu.

1923 senesinde vizyona giren ve ülkemizde ilk defa Müslüman bir kadın oyuncunun rol aldığı sinema filmi olan Ateşten Gömlek’te Muhsin Ertuğrul ile beraber çalışan oyuncu Neyyire Neyir, 1929 senesinde Ertuğrul ile evlendi. 1929–1943 senelerı içerisinde Neyir ile evli kalan Ertuğrul, ikinci evliliğini ise 1950–1979 senelerı içerisinde yaşamını paylaştığı Handan Ertuğrul ile yaptı.

1941 senesinde Celalettin Ezine ile yaşadıkları hamlet davası olarak anılan hamlet tartışmaları sebebiyle mahkemelik olmuşlardır.

1941 senesinde eşiyle birlikte Perde ve Sinema adlı bir dergi çıkarmaya başlayan Ertuğrul, 1947‘de Ankara’da Küçük Tiyatro’yu, 1948‘de Büyük Tiyatro‘yu ve 1955‘te Oda Tiyatrosu‘nu açtı.

Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan1979 tarihinde, İstanbul’da vefat etti. Vefatının sonrasında Harbiye Sahnesi’nin adı İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından değiştirilerek Muhsin Ertuğrul Tiyatrosu adını aldı ve sanatçının adı ölümsüzleştirildi.

1997 senesinden beri Afife Tiyatro Ödülleri kapsamı içinde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü verilmektedir.

Filmleri

Yönetmen Olarak

Halıcı Kız (1953)

Evli mi bekar mı (1951)

Kızılırmak karakoyun (1946)

Yayla kartalı (1945)

Kıskanç (1942)

Kahveci güzeli (1941)

Akasya palas (1940)

Nasreddin Hoca düğünde (1940)

Şehvet kurbanı (1940)

Tosun paşa (1939)

Allah’ın cenneti (1939)

Bir kavuk devrildi (1939)

Aynaroz kadısı (1938)

Bataklı damın kızı, Aysel (1934)

Leblebici Horhor Ağa (1934)

Milyon avcıları (1934)

Cici berber (1933)

Nasit dolandırıcı (1933)

Karım beni aldatırsa (1933)

Kakos dromos (1933)

Söz bir, Allah bir (1933)

Bir millet uyanıyor (1932)

İstanbul sokaklarında (1931)

The Courier of Angola (1929)

Kaçakçılar (1929)

Ankara postası (1928)

Bir sigara yüzünden (1928)

Sözde kızlar (1924)

Leblebici Horhor Ağa (1924)

Ateşten gömlek (1923)

Kız Kulesinde bir facia (1923)

Boğaziçi esrarı (1922)

İstanbul’da bir facia-i aşk (1922)

İstanbul’da ıstırap (1922)

Das Fest der schwarzen Tulpe (1920)

Samson (1919)

Oyuncu Olarak

Kıskanç (1942)

Şehvet kurbanı (1940)

The Courier of Angola (1929)

Ankara postası (1928)

Frau mit den Millionen – 1. Der Schuß in der Pariser Oper, Die (1923)

Ateşten gömlek (1923)

Kız Kulesinde bir facia (1923)

Boğaziçi esrarı (1922) İstanbul’da ıstırap (1922)

Samson (1919)
Kaynak:Bilgisayfam.net