Niccolo Tartaglia Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Niccolo Tartaglia, üçüncü derece denklemlerin çözümüne ilişkin buluşuyla tanınmıştır.

Niccolò Fontana Tartaglia, 1499 senesinde Brescia Venedik’de yoksul bir ailenin oğlu olarak doğmuştur. Babası kasabalar arası posta dağıtıcısı Michele Fontana’dır. 1505’de Tartaglia daha 6 yaşındayken babası yaşamını kaybettirüldüğünde annesi ve iki kardeşi yoksul kaldı. 4 yaşında okula başladı. Doğduğu kent Brescia’nın 1512’de Fransız Birlikleri tarafından yağmalanışı esnasında, kendisine sonraki senelerda soyadı olarak kullanacağı İtalyancada ‘kekeme’ manasına gelen Tartaglia lakabının verilmesine neden olan bir konuşma zorluğuna yol açan ağır yaralar aldı.

Kısa bir süre, Verona’da 1516 ve 1518 senelerı içerisinde bir özel öğretmen yardımıyla, daha sonra da kendi kendine yürüttüğü matematik öğreniminde çok hızlı bir ilerleme kaydetti. 1534‘te Venedik‘e yerleşerek matematik öğretmenliği yapmaya başladı. Ertesi yıl üçüncü derece denklemlerin çözümünü sağlayan bir yöntem bulduğunu açıkladı. Bu çözüm yöntemini ilk bulan matematikçi Scipione del Ferro’nun öğrencisi Antonio Maria Fiore ile giriştiği bir yarışmaya hazırlanırken kendi yöntemini geliştirmeyi başaran Tartaglia, sonradan, İspanyol ordusuna topçuluk danışmanı olmayı umarak çözüm yöntemini ve buluşunu gizli tutmaya karar vermişti. Daha sonra kesinlikle açıklamamak koşuluyla Gerolamo Cardano’ya öğretmeye razı oldu.

Tartaglia, 1539 senesinin mart ayında Venedik’den ayrıldı ve Milano‘ya gitti.

Gerolamo Cardano’nun sözünü tutmaması ve 1545’te paylaştığı Ars magna “Büyük Sanat” adlı yapıtında bu yönteme de yer vermesi üzerine Tartaglia, ertesi yıl 1546 da paylaştığı Quesiti et inventioni diverse (Çeşitli Sorular ve Buluşlar) adlı kitabında Gerolamo Cardano‘yu sözünü tutmamakla ve sahtekârlık, yalancılık ve hırsızlıkla suçlayarak şiddetle eleştirdi. Onu savunan Lodovico Ferrari ile önce yazışma şekilinde, sonra da yetkili bir kurul önünde yarışmayı kabullendi. 10 Ağustos 1548’de Milano’da yapılan ve Ferrari’nin üstünlüğüyle neticelenen yarışmada iki bilim adamı birbirlerine, çeşitli konularda 62 soru yöneltti. Ferrari bu tartışmanın galibi ilan edildi. Bunun üzerine Brescia’daki öğretmenlik görevine son verilen Tartaglia, Venedik‘e döndü.

En tanınmış yapıtı olan General Trattato di numeri et misure (1556-60, 3 cilt; Sayılar ve Ölçüler Üzerine Genel İnceleme), temel matematiğe ilişkin ansiklopedik bir yapıttır.

Aritmetik, sayısal hesaplama ve kök bulma tekniklerine, özgün katkılarının yanısıra, Eukleides’in (Öklid) “Elemanlar” kitabını ve Archimedes’in yapıtlarının bir kısmını İtalyanca’ya çevirerek klasik matematikçilerin çalışmalarının yaygın bir şekilde tanınmasını başlatan ilk matematikçi olan Tartaglia, Gerolamo Cardano’ya yönelttiği suçlamalarını da içeren “Çeşitli Problem ve Buluşlar” ve bundan öncekilerde 1537’de paylaştığı Nova Scientia “Yeni Bilimler” adlı yapıtlarında “eğik atış” hususunda bi hayli enteresan görüşlere de yer vermiş ve serbest düşmeye bırakılan cisimlerin davranışını tespit eden yasaların ortaya çıkarılmasını amaçlayan çabaların öncülüğünü yapmıştı.

Eğik atış yapmakta olan bir cismin yörüngesinin hiçbir kısmının doğrusal olmayacağını öne sürmüşse de, matematiksel olarak ispatlayamadığı bu görüşünü bilim dünyasına kabul ettirememişti.

Niccolò Fontana Tartaglia, Venedik‘teki Rialto Köprüsü yakınındaki evinde yoksulluk içinde 13 Aralık 1557 tarihinde yaşamını kaybetti.
Kaynak:Bilgisayfam.net