Refik Fazıl Epikman Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Refik Fazıl Epikman, Türkiye Cumhuriyeti’nde sanat olgusu adına, resim uygulamalarıyla çağdaş anlayışa yönelik olarak izlenen yolda mühim bir mesafe almıştır. Bunun bunun yanında yaptığı teorik çalışmalarla sanat olgusunun toplum tarafından tanınması için mühim çabalar sergilemiştir.

Refik Fazıl Epikman, 1902 senesinde İstanbul’da doğmuştur. Davutpaşa İdadisi’nden mezun olduktan sonra 1918 senesinde Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Akademi’de İbrahim Çallı’nın yanında çalıştı. 1924 senesinde girdiği Milli Eğitim Bakanlığı sınavını kazanarak Şeref Akdik, Cevat Dereli ve Mahmut Cuda ile birlikte devlet hesabına öğrenim için Paris’e gönderildi.

Akademi’de İbrahim Çallı’nın yanında çalıştığı zamanda empresyonizm (izlenimci) akımın etkisi altında yetişti. Ancak Fransa’daki eğitiminden sonra yurda döndüğünde izlenimcilik anlayışından tamamiyle uzaklaşarak konstrüktif bir temelden hareket ederek resim yapmaya başladı, süreç içinde kübist anlayışın yansımalarını çalışmalarına dahil etti. Bu dönem resimlerinde kullandığı renk ve ışık, empresyonizm (izlenimci) resim anlayışından tamamiyle farklı özelliklere sahiptir. Bu özellikleri ortaya çıkaran en mühim eseri 1928 senesinde yaptığı “Bar” adlı resmidir.

Refik Epikman’ın “Bar” adlı resmi-1928

Bu resimde komposizyon içinde bulunan figürlerin kübist -kontrüktivist bir anlayışla şekillendiği görülmektedir. Komposizyonda etkili olan ışık, loş bir ortamı betimleyecek niteliktedir.

Paris’te Julian Akademisi’nde Paul-Albert Laurents atölyesinde 1928 senesinde öğrenimini tamamlayıp İstanbul’a dönerek Güzel Sanatlar Akademisi’ne öğretmen olarak atandı. 15 Nisan 1929 tarihinde kurulan kurulan Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin kurucu üyeleri içerisinde yer aldı.

Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği; Refik Epikman’ın dışında, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Zeki Kocamemi gibi ressam ve heykeltıraş Muhittin Sebati ile Ratip Aşir Acudoğlu gibi kurucu üyelerden bir araya gelmektedir. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, Türkiye Cumhuriyeti’nin resim alanında kurumsallaşmasının belirgin bir ispatı olan, sanatçı birliği olarak kurulmuştur. Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin resim alanında “Müstakiller” hareketi, Avrupa’da sanat alanında hızla yaşanan değişimleri Türkiye’ye getirmeleri, bir başka deyişle Müstakiller hareketinin, Türkiye Cumhuriyeti’nde eser veren sanatçıların ortak anlayış çerçevesinde bir araya gelerek “grup” kavramının ortaya çıkmasına neden olmaları yönünden mühimdir.

Refik Fazıl Epikman, 1931 senesinde askerlik görevini yapmak için Güzel Sanatlar Akademisi’nden ayrıldı. 1933 senesinde askerlik dönüşünde Osmanlı Ressamlar Cemiyeti üyelerinin engellemeleri sebebiyle Akademiye kabul edilmedi. Refik Fazıl Epikman’da Ankara’da Ankara Atatürk Lisesi’nde resim öğretmeni olarak vazifeye başladı, 1939 senesinde ise Ankara Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü Resim-iş bölümüne atölye hocası olarak atandı ve 1966 senesinde bu görevde iken emekli oldu.

1937 senesinde Ankara Tren İstasyonu’nun duvarlarının dekor süslemesi için ödüllü yarışma düzenlenir. Ar Dergisi’nde yayımlanan “Ankara Garı İçin Dekor Müsabakası” başlıklı anonim yazıda, Ankara Tren Garı’nın holünde ve yan duvarlarında, toplam 21 metre uzunluğunda ve 3,5 metre yüksekliğinde resim panoları yapılması için yarışma açıldığı, Tren Garı’nın duvar fotoğraflarının konusunun Milli Mücadele sahneleri yer alacağı bildirilmiştir. Nafia Vekâleti (Bayındırlık Bakanlığı) tarafından oluşturulan bir heyet ile kompozisyonlar incelenecek ve altı sanatçıya peşin ödeme yapılacaktır. Yarışma sonunda Ankara Ticaret Lisesi resim öğretmeni Nureddin Ergüven birinciliği, Heykeltıraş Heinrich Krippel ikinciliği, ressam Refik Fazıl Epikman üçüncülüğü, İstanbul Resim ve Heykel Galerisi Müdürü Halil Dikmen ise dördüncülüğü alır.

Refik Fazıl Epikman, emekli olduktan sonra Halkevlerinde Güzel Sanatlar kolu başkanlığına getirildi. Resim uygulamalarının dışında çeşitli yayın organlarında yazdığı yazılar ile sanat olgusu adına mühim etkinlikler gerçekleştirdi. Ayrıca sanat kitaplarının bulunduğu bir kütüphane kurmayı da başarmıştır. Burada ilk kez canlı modelden desen çalışan bir atölye kurmuştur.

1960’lardan sonra yaptığı vizyonlarında yavaş yavaş soyuta geçmiştir. Ölümüne yakın senelerında ise ele alış şeklini biraz değiştirmiştir. Erken dönemlerindeki renkçiliğine eğilmiştir. Refik Epikman, Türk resim sanatına mekân, hacim ve kompozisyon uygulamalarıyla çoğulcu bir sanat anlayışı getiren sanatçılardandır ve yaşamının son dönemine kadar içten bir uyum göstermiştir. Yalnız, bu uyumun temelinde, konuyu şematizme formlara indirgeme amacının da mühim bir payı bulunması, onun kuşağının diğer ressamlarından ayırır.

1944 senesinde gerçekleştirilen 6. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde üçüncülük ödülünü, 1974 senesinde 35. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde ise şeref ödülüne layık görüldükten 1 gün sonra 17 Mayıs 1974 tarihinde ölmüştür.

Çalışmalarını karma sergilerde sergileyen; fakat kişisel sergi açmayan Refik Fazıl Epikman, ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının toplantı salonuna açılan odalarına Cumhuriyet’in ilanını konu alan büyük boyutlu resimler yaptı.

Refik Epikman, resim çalışmalarının yanında sanat yazarlığı da yapmıştır. Ar, Ülkü, Güzel Sanatlar Dergisi gibi günün yayın organlarında sergi eleştirileri, sanat hadiseleri ve sanat akımları ile alakalı yazılar yazmıştır.Halkevi yayınları içerisinde çıkan 1944 senesinde yazdığı 13-17. yüzseneler arası “Klasik Ressamlar” , 1946 senesinde yazdığı 17.,18. ve 19. Yüzyıl Dünya Sanatı adlı kitaplar sanat tarihi araştırmalarının ürünleridir.

Refik Fazıl Epikman, 17 Mayıs 1974 tarihinde Ankara’da 72 yaşında ölmüştür.
Kaynak:Bilgisayfam.net