Reşat Nuri Güntekin Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Cumhuriyet dönemi yazarlarımızdan. Yazdığı, çevirdiği, kitap şekiline girmiş ya da dergi, gazete sayfalarında, tiyatro repertuvarlarında kalmış eserlerinin toplamı yüzü bulan Reşat Nuri Güntekin, Anadolu’daki yaşamı ve toplusal poblemleri ele almış, insanı insan çevre ilişkisi içinde yansıtabilmiş bir yazardır. Romanlarında sayısız insan tipi yaratmış, çoğunlukla erkek olan kahramanlarını, dış görünümlerinden fazla psikolojik donanımlarıyla yansıtabilmiştir. Mizaha daha kapsamlı yer verdiği öykülerinde de aşk, yalnızlık, fedakarlık, dostluk, ihanet gibi temalar kullanmıştır.

Reşat Nuri Güntekin, 27 Kasım1889‘da askeri doktor olan Nuri Bey ile Erzurum valisi Yaver Paşa’nın kızı Lütfiye Hanım’ın oğlu olarak İstanbul‘da dünyaya geldi. Babasının mesleği sebebiyle çocukluk senelerı boyunca bir çok il gezdi. İlk öğrenimini Çanakkale‘de Mekteb-i İptidai’de yaptı. Daha sonra eğitim hayatına Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi) ve İzmir‘de bir Frerler okulunda devam etti. 1912 senesinde Darülfünun-ı Osmani Ulum-ı Edebiyat Fakültesi‘ni bitirdi.

Öncelikle Bursa‘da başlayan öğretmenlik hayatına 1927 yılına kadar bir çok okulda devam etti. Bu okullar içerisinde İstanbul Beşiktaş İttihat ve Terakki Mektebi, Fatih Vakf-ı Kebir Mektebi, Akşemseddin Mektebi, Feneryolu Murad-ı Hâmis Mektebi, Osman Gazi Paşa Mektebi, Vefa Lisesi, İstanbul Erkek Lisesi, Çamlıca Kız Lisesi, Kabataş Erkek Lisesi ve Galatasaray Lisesi bulunmaktadır. Türkçe ve Fransızca öğretmenliğinin yanında 1916 ile 1919 senelerı içerisinde Erenköy Kız Lisesi‘nde ve Vefa Lisesi‘nde müdürlük de yapmıştı.

Yazı hayatına I. Dünya Savaşı‘nın sonlarında başlayan Reşat Nuri Güntekin‘nin ilk eseri “Eski Ahbap” isimli uzun öykü, 1917‘de “Diken” dergisinde yayınlandı. 1819–1919‘da Zaman gazetesinde “Temaşa Haftaları” başlığıyla tiyatro eleştirileri yazdı. Bu zamanda Şair, Nedim, Büyük Mecmua, İnci, Diken dergileri ile Dersaadet ve Zaman gazetelerinde yayına giren öykü, roman ve oyunlarında kendi adının yanısıra “Hayrettin Rüştü, Mehmet Ferit, Cemil Nimet” gibi takma isimler kullanıyordu. Mizah ve magazin yazılarını da “Ateşböceği, Ağustosböceği, Yıldızböceği” gibi isimlerle paylaştı. İlk romanı olan “Çalıkuşu“nu 1923 senesinde yazdı. Bu romanı önce “İstanbul Kızı” adıyla oyun olarak yazmıştı. O dönem koşullarında sahneye konulması olabilecek olmayınca romana dönüştürdü. Türk edebiyatında gerçekçi romana yönelimin ilk emsallarinden olan Çalıkuşu, dili, anlatımdaki rahatlığı, duygusal yanlarıyla uzun seneler güncelliğini koruyan bir eser oldu. Sinema ve televizyona da uyarlandı. Ardından 1924‘te “Damga” ve “Dudaktan Kalbe” ve 1926‘da da “Akşam Güneşi” adlı romanlarını yayımladı.

Reşat Nuri Güntekin, 1927 senesinde maarif müfettişi olarak bütün Anadolu’yu dolaştı ve Dil Heyeti’yle birlikte bazı çalışmalar yürüttü. Yazdığı romanlarda Anadolu’da yaptığı gezilerin izleri bulunmaktadır. Birçok insan tanımış olması ve görevi sebebiyle bir çok şehirde bulunması onun daha güzel gözlem yapmasına ve hikayelerindeki karakterlerin daha gerçekçi olmasına zemin hazırlamıştır.1927‘den sonraki romanlarında da üslubunun temel yapısını değiştirmeden toplumsal sorunlara değinmiştir. Ayrıca gezilerini kaleme aldığı “Anadolu Notları” adlı kitabını daha sonra 1936 senesinde yayımlamıştır. 1928 senesinde “Acımak” adlı romanını yazdıktan sonra ortalama 10 sene yazmaya ara verdi. Bu dönem politikaya girerek 1939 senesinde Çanakkale milletvekili seçildi. Ünlü eseri “Yaprak Dökümü“nü de aynı yıl yazdı. 1946 yılına kadar milletvekilliği yaptıktan sonra 1947 senesinde Milli Eğitim Başmüfettişliği’ne getirildi. Aynı yıl Cumhuriyet Halk Partisi‘nin Ankara‘da yayımlanan “Ulus” adlı gazetesinin İstanbul kolu olan “Memleket” gazetesini çıkardı.

1950 senesinde Paris‘te Kültür Ateşesi ve UNESCO‘da Türkiye temsilcisi olan Güntekin, 1954 senesinde emekliye ayrıldı. Bir süre İstanbul Şehir Tiyatroları‘nda edebi kurul kullanıcı hesabı yaptı. Kendisine akciğer kanseri teşhisi konulduktan sonra tedavi için Londra‘ya gitti fakat hastalığına yenik düşerek 7 Aralık1956 tarihinde 67 yaşında vefat etti. 13 Aralık1956‘da Karacaahmet Mezarlığı’na toprağa verildi.

ESERLERİ

ROMAN:

Çalıkuşu (1923),
Gizli El (1924),
Damga (1924),
Dudaktan Kalbe (1924),
Akşam Güneşi (1926),
Bir Kadın Düşmanı (1927),
Yeşil Gece (1928),
Acımak (1928),
Yaprak Dökümü (1939),
Kızılcık Dalları (1944),
Gökyüzü (1935),
Eski Hastalık (1938),
Ateş Gecesi (1953),
Değirmen (1944),
Miskinler Tekkesi (1946),
Harabelerin Çiçeği (1953),
Kavak Yelleri (ölümünden sonra 1961),
Son Sığınak (ölümünden sonra 1961),
Kan Davası (ölümünden sonra 1962)

ÖYKÜ:

Gençlik ve Güzellik (1919),
Roçild Bey (1919),
Eski Ahbap (1919),
Tanrı Misafiri (1927),
Sönmüş Yıldızlar (1928),
Leyla ile Mecnun (1928),
Olağan İşler (1930)

OYUNLAR:

Hançer (1920),
Eski Rüya (1922),
Ümidin Güneşi (1924),
Gazeteci Düşmanı-Şemsiye Hırsızı-İhtiyar Serseri (Üç oyun birarada, 1925),
Taş Parçası (1926),
Hülleci (1933),
Bir Köy Hocası (1928),
Babür Şah’ın Seccadesi (1931),
Bir Kır Eğlencesi (1931),
Ümit Mektebinde (1931),
Felaket Karşısında-Gözdağı-Eski Borç (Üç oyun birarada, 1931),
İstiklal (1933),
Vergi Hırsızı (1933),
Bir Yağmur Gecesi (1943)
Kaynak:Bilgisayfam.net