Sedat Nuri İleri Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Karikatürist, gazeteci, radyocu

Politik ve sosyal konulu karikatürleri ile bir döneme imzasını atmış bir karikatüristtir. İstanbul Radyosu’nun kurulmasını sağlayan bir girişimci ve radyonun ilk idare müdürüdür.

Sedat Nuri İleri, 1888 senesinde Khios, Yunanistan’da (Sakız adası) doğmuştur. Babası Heyet-i Âyan üyesi Nuri Giridi’dir. Gazetecilik yapan Celâl Nuri İleri ve Suphi Nuri ileri adlarında abisi vardı. Sedat Nuri İleri, İlkokul ve orta öğrenimini İstanbul’da bitirdiktan sonra Belçika’ya giderek Gembloux’daki Yüksek Tarım Okulunda okudu.

Sedat Nuri İleri, Belçika‘da mühendislik eğitimi alırken 1908-1911 senelerı içerisinde akrabası ve arkadaşı Abidin Dino’nun abisi Ali Dino ile birlikte La Barbe (Sakal) isimli (1908) adlı bir mizah dergisi yayımladı. İlk karikatürlerini burada çizdi. Ayrıca İstanbul’da çıkmakta olan “Resimli Kitap” ve “Kalem” dergilerine karikatür gönderdi. Aynı zamanda Belçika’nın Gent kentinde öğrenciler içerisinde gerçekleştirilen ülkeler arası bir karikatür müsabakasında birincilik aldı. Türkiye’ye döndükten sonra Hazine-i Hassa’ya memur olarak girdi; öte yandan da karikatür çizmeyi sürdürdü. Cemil Cem ile birlikte yeni karikatürün öncülüğünü yaptı.

I. Dünya Savaşı senelerında İstanbul’da ağabeyi Suphi Nuri ile İleri gazetesini yönetti. 1918-1924 içerisinde ağabeyleri ile birlikte ulusal mücadelenin İstanbul’daki sözcüsü durumuna gelen İleri gazetesini yayımlamıştır. Karikatürlerini yayımlamayı Âti’de ve İleri gazetesinde sürdürdü. Suphi Nuri’nin Fransa’ya gitmesi, diğer abisi Celâl Nuri’nin de 1920 senesinde İngilizlerce Malta’ya sürülmesi üzerine İleri gazetesini bir dönem tek başına yönetti. Bunun yanında Sedat Simavi’nin paylaştığı Diken adlı mizah dergisinde karikatürler yayımladı.

Cumhuriyet’in ilanından sonra, 1926’da ‘Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi’ni kurarak radyoculuk hususundaki atılıma da katıldı. Bu Anonim Şirketin ortaklık yapısı da şöyle idi: İş Bankası ve Anadolu Ajansı % 70’ lik hisseye sahiptiler. Sedat Nuri İleri, Ankara Milletvekili Yazar Falih Rıfkı Atay, Gümüşhane Milletvekili Cemal Hüsnü Taray da kalan % 30’un paydaşlarıydılar. Bu şirket İstanbul ve daha sonra Ankara’da kurulan Telsiz Telgraf antenlerinin işletim hakkını 10 yıllığına devletten aldılar. Mesai saatleri civarından sonra yayınları duran telgraf yerine ilk kez 6 Mayıs 1927 de Eşref Şefik Atabey’in ilk anonsuyla bu “Türkiye’nin İlk Özel Radyosu”nun yayınları başlamış oldu.

Sedat Nuri, en verimli karikatürcülük dönemini yine Sedat Simavi’nin Karikatür adlı mizah dergisinde yaşadı. 1932 senesinde Avusturya’da açılan Uluslararası Türk Karikatür Sergisi’ne katıldı. II. Dünya Savaşı başlarken Fransa’ya gitti. 1939’da Paris’te kişisel bir sergi açtı. 1941 senesinde İstanbul’da gerçekleştirilen Türk Karikatür Sergisi’ne oradan yolladığı karikatürlerle katıldı.

Sedat Nuri ileri karikatürlerinde daha çok ev ve aile poblemleri, kadın-erkek çatışması gibi konuları ele almıştır. Desene ağırlık vermiş, karikatürü alt yazısıyla birlikte bir bütün olarak görmüştür.

Sedat Nuri İleri, 21 Eylül 1943 tarihinde Royat, Auvergne-Rhône-Alpes, Fransa’da 55 yaşında ölmüştür.

Çok genç yaşta ölen Sedat Nuri İleri‘nin eserleri, kızı Nüveyre İleri tarafından 1972’de İstanbul‘da Darüşşafaka galerisi’nde sergilendi.
Kaynak:Bilgisayfam.net