Stan Lee Kimdir? Evi nerede? Nerede oturuyor?

Spider-Man, Fantastic Four, X-Man, Iron Man gibi onlarca tanınmış çizgiromanın yaratıcısı olan Amerika’lı çizgiroman yazarı, editörü, yayıncısı ve yapımcısı. Stan Lee ufak bir yayın sektörü olan çizgiromanın büyümesini, ülkeler arası bir yapıya kavuşmasını sağlamanın bunun yanında, çizgiromanlar üzerinde sansür baskısı oluşturan Comics Code Authority’nin politikalarını değiştirmesini sağlayarak sektörün gelişmesinde mühim adımlara imza atmıştır.

Stan Lee ya da doğum adıyla Stanley Martin Lieber, 28 Aralık1922 tarihinde, New York, Amerika’da dünyaya geldi. DeWitt Clinton Lisesi’nde okuyan Lee, öte yandan da yerel iş yerlerinde ofisboyluk yapıyor ve gazete sevkiyatlarıyla uğraşıyordu. Yaşıtlarına oranla erken sayılabilecek bir yaşta, 1939 senesinde liseden mezun oldu ve iş hayatına katıldı.

Amcası Robbie Solomon’un yardımı ile, ileride Marvel Comics’in temelini oluşturacak olan ve Martin Goodman editörlüğünde çalışan Timely Comics’in pulp eserler çıkartan kısmına giren Lee, buradaki ilk senelerında ofisteki ufak işleri yürütse de, 1941 senesinde ilk kez bir çizgiroman ile okuyucuların karşısına çıkma fırsatı buldu; Captain America. İleriki senelerda efsane haline gelecek olan çizgiromanın 3. sayısında kendisine yer edinen Stanley Martim Lieber; ön adını ikiye bölerek Stan Lee olarak tercih ederek ileride resmi adı olacak lakabını bu eserde ilk defa kullandı. Aynı yılın sonlarında, tamamiyle kendisine ait ilk süper kahraman kişiliğini yarattı; Destroyer.

1942 senesinde Amerikan Ordusu’na katılan Lee, eğitim amaçlı filmler, sloganlar ve ordu eğitim kitapçıkları hazırladığı askerlik görevinden 1945 senesinde, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi üzerine ayrıldı ve 1947 senesinde, Joan Clayton Boocock ile evlendi.

1950’li senelerın başlarında western, bilimkurgu, korku gibi farklı alanlarda çizgiroman senaryoları yazan Lee, 50’lerin sonlarında DC editörü Jılius Schwartz’ın Flash ve JLA gibi süperkahraman temelli eserleri diriltmesi üzerine, Martin Goodman tarafından DC’ye rakip olacak süper kahraman serileri yaratmakla vazifelendirildi. Kendinden önceki olağanüstü fiziksel ve zihinsel kapasiteleri ile mutlak iyi adamı sembolize eden süper kahraman karakterleri günlük yaşamın poblemleri ile boğuşan insani kişiliklere sahip olan kahramanlarla değiştirerek okuyucu profilinin yaş ortalamasını yükseltmeyi başardı.

Lee ve arkadaşı Jack Kirby tarafından yaratılan ilk eser, Fantastic Four oldu. Fantastic Four’u Hulk, Thor, Iron Man, X-Man, Daredevil, Spider Man gibi hepsi klasikleşen bir dizi çizgiroman izledi. Çizgiromanların kapağına klasik olarak yazılan yazar ve çizer isimleri dışında, çinileyen, renklendiren ve konuşma balonlarını yazan sektör emekçilerinin de isimlerini ekleyerek sahne arkasındaki kahramanları okurla buluşturan yazar, bunun bunun yanında ileriki tarihte çıkacak çizgiromanların ve yazarların okuyucuya olan mesajlarının bulunduğu bir sayfayı da eserlerine ekleyerek okuyucu ile yayıncı içerisinde bir bağ oluşturdu.

1971 senesinde, Amerika Sağlık ve Eğitim Enstütüsü, Lee’den uyuşturucunun zararları ile alakalı bir yapım hazırlamasını istemesi üzerine, Spider-Man’in üç fasikülünü bu konuya ayırdı. İlk fasikülün yayına girmesinın sonrasında, Comics Code adlı kuruluş, çizgiromanda uyuşturucu madde gösterilemeyeceği sebebiyle, Amerika’da yayına giren her çizgiromanda bulunan Comics Code Authority (CCA) damgasının kullanılmasına izin vermedi. Lee bunun üzerine serinin devamını CCA etiketi olmadan piyasaya sürdü; satışların yüksekliği sebebiyle korkuya kapılan CCA ise politikasını gevşetmek zorunda kaldı.

1980’lerden sonra, Stan Lee artık popüler kültürün kahramanlarından birisiydi ve Marvel’ın halka dönük yüzü haline gelmişti. Kaliforniya’ya taşınan Lee, Marvel’ın T.V. şovları ve sinema uyarlamalarının sorumlusu olarak görev alıyordu, öte yandan da çizgi roman senaryoları yazma ve editörlük görevlerine sürüyordu.

Marvel, 2006 senesinde, Lee’nin firmayla çalıştığı 65. yılın şerefine bir dizi yeni çizgiromanı piyasaya çıkarttı. Lee’nin yarattığı Spider-Man, Silver Surfer, D.R. Doom gibi klasik karakterleri, yazarın kendisinin çizgi-kişiliği ile birleştiren bu seri büyük ilgi gördü.

Lee, 1995 senesinde Jack Kirby Hall of Fame’e kabul edildi, 2008 senesinde ise sinema dünyasının tanınmış isimlerinin bulunduğu Hollywood Walk of Fame’e adı kazınarak ölümsüzleşti. National Medal of Arts ve Scream Awards’ın da içinde bulunduğu birden fazla ödülün sahibi olan Lee’nin adına, 2 Ekim2009 tarihinde, Los Angeles ve Long Beach şehirlerinde Stan Lee Günleri düzenlendi.

Yazdığı birden fazla çizgiromanda kendisini de hikayenin içine, genellikle arka plan karakterlerinin birisi olarak yerleştiren yazar, Marvel’in birden fazla film projesinde de figüran olarak oynayarak beyaz perdenin seyircilerine sürprizler hazırladı.

2007 senesinde gerçekleşen Comic-Con International etkinliğinde, Marvel Legends yazarın aksiyon figürünü piyasaya sunarak koleksiyonerlere en bi hayli beğeni alan yazarlardan birisini koleksiyonlarına katma şansını sundu.

Stan Lee, 12 Kasım 2018 tarihinde Los Angeles‘de 96 yaşında yaşamını kaybetti.

Seçme Eserleri; Spider Man, The Avangers, Captain America, Daredevil, The Fantastic Four, Journey into Mystery, Ravage 2099, The Silver Surfer, Solarman, Strange Tales, The Mighty Thor, The X-Man.
Kaynak:Bilgisayfam.net